de Republiek, hoe de PvdA in Overijssel op pluche van FvD kwam
ENSCHEDE/ZWOLLE – Het kan geen kwaad soms terug te kijken. Bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten van Overijssel, deze maand precies een jaar geleden, was de ‘eeuwige’ regeringspartij CDA een verliezer. Ze verloor twee van haar twaalf zetels, maar bleef wel wél de grootste fractie, zij het nadrukkelijk met een scheur in de broek. Uiteindelijk zou het CDA, dankzij de hulp van de ChristenUnie, de SGP en de PvdA, de formatie winnen.
De nieuwe verkiezingsdeelnemer Forum voor Democratie (FvD) was de grote winnaar, want de partij, met kandidaten van wier bestaan niemand anders dan hun familieleden wisten, kwam uit het niks met zes vertegenwoordigers in de statenzaal van het provinciehuis aan de Luttenbergerstraat. Dat was vorig jaar maart dé boreale sensatie van de statenverkiezingen.
De VVD handhaafde zich in Overijssel met zes zetels prima, boven verwachting zelfs, zeker ook gezien de binnenkomst als een komeet van FvD, dat toch op dezelfde electorale akkers graast. In haar eerste reactie liet politiek leider Van Haaf van de liberalen weten een coalitie over rechts een goede vertaling van de uitslag te vinden, met het CDA én met de glorieuze winnaar Forum voor Democratie van de tot dan onbekende voorman Almekinders uit Lonneker/Enschede.
Voor een meerderheid moesten er nog wel wat grut bij. Een poging van informateur Jansen (oud-commissaris des konings in Overijssel) om winnaar GroenLinks, dat zich onder aanvoering van ex-wethouder Molema van Oldenzaal meer dan verdubbelde (van twee naar vijf zetels), in de coalitie op te nemen mislukte op inhoudelijke gronden, vooral gronden van duurzaamheid. Daar wilden CDA, VVD en FvD niet aan meedoen. Ze hadden evenwel nog een paar zetels nodig voor een meerderheid. Voor dit soort situaties laat altijd de ChristenUnie zich graag paaien, van Den Haag tot Zwolle en van Almelo tot Enschede; veel macht met relatief weinig volk. Het is een partij die in sluiers van onmisbaarheid soms ergens oplicht als een postillon d'amour.
De ChristenUnie is een partij die zich eigenlijk overal waar het uitkomt duvelstoejager toont; ze haakt en breit nogal makkelijk. De partij heeft vorig jaar in Overijssel geen zetels verloren (ook niet gewonnen trouwens), maar zich met gedeputeerde Boerman als bindmiddel zeker bewezen en mocht daarom vorig jaar coalitiegenoot blijven. De linksige ChristenUnie gaf meteen aan geen schaamlap te willen zijn voor in een coalitie met drie rechtse partijen. Dat was de reden dat de kleine ChristenUnie eiste dat de ook kleine PvdA moest meeregeren, hoewel die partij getalsmatig niet nodig was voor een meerderheid en bovendien bij de verkiezingen stevig had verloren.
Onder dat gesternte zag de PvdA van leidsman De Bree ondanks zetelverlies de kans schoon een wederdienst te vragen: het alsnog uit de beoogde coalitie weren van Forum voor Democratie. Met de mededeling dat de sociaaldemocratische achterban (in de krochten van Overijssel) en het nationale kader (in het partijkantoor te Amsterdam) het niet accepteerden dat de sociaaldemocraten met de club van Thierry Baudet zitting zouden nemen in een college van gedeputeerde staten. Zó wist de geminimaliseerde PvdA als provinciaal verliezer van de verkiezingen de formatie te winnen. Wat ooit Piet Reckman op de emmer vroor, brak het ijs bij Tijs de Bree. Den Uyl won in 1977 de landelijke verkiezingen, maar verloor vervolgens de formatie van het net opgerichte CDA. De Bree verloor precies een jaar geleden de verkiezingen in Overijssel, maar won vervolgens de formatie door zich gek genoeg binnen te likken bij zowel het CDA van zijn mede-yup en dorpsgenoot (Laag-Zuthem) Van Hijum als bij de oude en ervaren politieke rot Boerman van de ChristenUnie. En zo hielden ze de grote winnaar van de verkiezingen een jaar geleden buiten de deur van de coalitie. Er was een klein probleem, want door het wegsturen van FvD moest voor een meerderheid de SGP in de coalitie worden getrokken, maar De Bree is zo principieel niet en betaalde die prijs, want alles voor de macht.