de Republiek, lokale zorg verdient minder bureaucratie en meer belasting
Er heerst veel onbegrip bij gemeenten over de tekorten in wat het sociale domein wordt genoemd, vooral de zorg. Dat is volledig onterecht, niemand hoeft zich bij de neus te laten nemen, het is allemaal makkelijk én menswaardig voor elkaar te krijgen, als de lokale politiek het echt wil en durft door te pakken, maar daarover straks meer.
Het gaat bij zorg op gemeentelijk niveau vooral om maatschappelijke ondersteuning, huishoudelijke hulp en jeugdzorg. De gemeenten kregen deze taken toegeschoven van de rijksoverheid. Het is één van de meest bekritiseerde erfenissen van het kabinet dat in 2013 in elkaar werd getimmerd door de elkaar vertrouwende leidsmannen Rutte van de VVD en Samson van de PvdA en dat het de volle vier jaar uithield. Rutte werd premier, Samson fractieleider in het gremium dat zó veel belangrijker is dan het Kabinet, te weten de Tweede Kamer. Samson werd door zijn partij, voorop slobbertruivoorzitter Spekman en maatpakminister Asscher, opzichtig geslachtofferd. Ook onder Samson had de PvdA verloren, maar minder. De betrouwbare architect en pilaar van het hervormende kabinet zou Samson burgemeester van Amsterdam moeten worden, ook om te voorkomen dat het een ijdeltuit als Pechtold of een tutintellectueel Halsema zal worden.
Eén van de grote hervormingen van Rutte/Samson is zoals gezegd de stelselherziening van wat voorheen de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten was, de AWBZ, zeg maar de ANWB van ziek, zwak en misselijk. Het stelsel werd onbetaalbaar als er niets zou gebeuren. En dus moest de PvdA – te weten staatssecretaris Van Rijn – het sociale stelsel verbouwen om het te behouden, met een verschrikkelijk woord van deze tijd te verduurzamen. Dat had PvdA-minister Bussemaker, toen ze jaren geleden nog staatsecretaris van Volksgezondheid en Welzijn was in een heel ander kabinet (Balkenende IV) in Enschede al aangekondigd, wat destijds pront de voorpagina van de Roskam haalde. (Als we het nu toch over duurzaam hebben…).
De essentie van de huidige stelselherziening is dat veel segmenten van de AWBZ, met name de maatschappelijke ondersteuning, huishoudelijke hulp en jeugdzorg, naar de gemeenten zijn overgeheveld. Daar hoorden behalve puur financiële óók twee inhoudelijke argumenten bij: gemeentebesturen hebben meer kennis van lokale behoeften en kunnen efficiënter en dus goedkoper werken. En deswege was het eveneens een bezuiniging: de gemeenten kregen minder geld te besteden voor zorg dan het rijk uitgaf. Logisch zou je denken.
Vanuit de Vereniging van Nederlandse Gemeenten klinkt sindsdien de voorspelbare roep om meer geld. Daar is die club ook voor opgericht, meer geld voor dit en meer geld voor dat. Over een inhoudelijke weeffout hoor je bijna niemand: het van rijkswege sluiten van verzorgingshuizen. Dat is een veel groter probleem dan de zorgbudgetten die gemeenten krijgen. Door de sluiting van de ‘ouderwetse’ verzorgingshuizen is enerzijds de druk op de maatschappelijke ondersteuning enorm en verkommeren en vereenzamen dolende ouderen thuis. Of ze worden 'afgevoerd' naar verpleeghuizen waar de zorg sowieso een drama is. Een nieuw kabinet zou met andere woorden de komende jaren geld moeten vrijmaken voor menswaardige verpleeghuiszorg en herrijzenis van verzorgingshuiszorg.
En de oplopende tekorten van de gemeenten in het sociale domein? Die zijn makkelijk te voorkómen: verminder de uitgaven en verhoog de inkomsten.
Het eerste is mogelijk door al die zorgbureaucratie uit de gemeentehuizen te snijden en ambtelijke afdelingen te ontruimen. Een derde van die ‘medewerkers’ bedenkt al die regeltjes, een derde schrijft ze op en een derde controleert ze. En daartussendoor wandelen dan ook nog teamleiders, zorgregisseurs en externe krachten (ingevlogen zorgadviseurs met eigen bureautjes, uurtarieven en werklunches) rond. En dit alles maal veertien in het ene verzorgingsgebied dat Twente heet. Het ouwehoert trouwens ook gezamenlijk in zogenoemde afstemmingsoverleggen. Wat dat allemaal kost! En dan is er nog geen raam gewassen, geen steunkous aangemeten, geen boodschap gedaan, laat staan een praatje zónder geveinsde belangstelling gemaakt.
De tweede mogelijkheid om tekorten in te dammen, het verhogen der inkomsten van de gemeenten, doe je door bij het vaststellen van de gemeentebegroting de lokale lasten te verhogen met een percentage dat nodig is om zorg op (de gewenste) maat te verlenen. Omdat veel 'burgers' in hun familie, buurt of op het werk wel iemand kennen die of zwak van lijf en leden is, of fysiek danwel psychisch ziek of een handicap heeft óf mantelzorg verleent, zullen die 'burgers' zo'n lastenverhoging graag betalen. OZB betekent immers Onze Zorg Betaalbaar.