de Republiek, te veel steenklompen en te weinig ziekenzorg in Twente
ENSCHEDE - Wil iemand die moet worden geopereerd opname in een topklinische omgeving of mag het ook wel wat minder als het ziekenhuis naast de eigen voordeur staat? Het laat zich raden dat de best haalbare zorg in de best denkbare omgeving de voorkeur heeft. Je zou denken dat Twente het met vier ziekenhuizen goed voor mekaar heeft, maar helaas is dat schijn, die ook hier bedriegt. Het heeft ermee te maken dat zorg in handen is gelegd van ambitieuze ziekenhuisbestuurders die de hele dag voor heel veel geld hun eigen hospitaal omcirkelen en bewaken gelijk roofdieren hun territoria met de plas van de hoogmoed. En een wezenlijk deel van maatschappelijk zorggeld in uitstulpsels van gebouwen steken teneinde uitbreidingen te realiseren om er commerciële winkelcentra van te maken.
Alvorens de problematiek nader te duiden: het ligt dus niet aan de dames en heren van de artsenij en de broeders en zusters van de verpleging, want die doen in overgrote meerderheid dagelijks gepassioneerd hun arbeid, het ligt er wel aan dat artsen als geneesheer-directeur (m/v) zo goed als uitgestorven zijn, al zal ook hier de uitzondering de regel bevestigen, en dat verplegers worden uitgeknepen, afgepeigerd en net als ondersteuners er in opeenvolgende bezuinigingsrondes worden uitgeknikkerd, want al die vierdubbele apparatuur en al die winkelcentra-afdelingen (met bruine kroegen, schoenenreuzen en supermarkten) en al dat marmersteen moet wel worden betaald.
De oorsprong van het moderne ziekenhuis ontstond zoals zoveel in Nederland dankzij inspanningen van bevlogen types in kerk en staat, met steun van mecenassen. Vanuit een innerlijke behoefte der zuilen ontstonden algemene ziekenhuizen, diaconessenziekenhuizen en rooms-katholieke ziekenhuizen, ontsproten aan caritas of volksverheffing, vanuit de zorg van en voor de zuil, wat ook gebeurde op het erf van het onderwijs, de vakbeweging en de standsorganisatie. Vanaf pakweg de jaren tachtig kwam de drang naar samenwerking, voor meer draagvlak, meer investeringen, meer hoogwaardige ziekenhuiszorg ('Ze kunnen ook steeds meer, hè, die dokters') en gepaard daaraan meer management. Er was evenwel ook een kantelmoment, dat als kenmerk heeft dat je nooit weet wanneer het er is of was. Goede bestuurders van gemeenten en ziekenhuizen voelen dat aan en handelen ernaar, slechte laten andere belangen prevaleren, zoals hun binnenstadje, hun portemonneetje, hun egobevestigingetje, hun stedelijke landmarkje, hun architectonische obeliskerectietje, et cetera.
Daar heeft Twente de slag gemist, want in het eerste decennium van deze eeuw was er gedurende enige jaren de eenmalige kans om een academisch topklinisch ziekenhuis in Twente te bouwen, bij Bornerbroek/Zenderen, met een afslag naar A1, A35 en een spoorverbinding vanuit óf Almelo óf Hengelo, een sloot geld van de rijksoverheid, plus een nauwe verbinding met het wetenschappelijk onderwijs (studies (technische) geneeskunde) en het hoger zowel als het middelbaar beroepsonderwijs. Centraal in Twente en in de grensoverschrijdende Euregio, excellent bereikbaar, toespitst op topchirurgie binnen elk denkbaar specialisme, in een groene omgeving.
De huidige ziekenhuizen zouden andere functies hebben gekregen, om er willekeurig een paar te noemen: verpleging na ingrijpende operaties, verzorging van ouderen na ongelukken in huis (het langer zelfstandig laten wonen is vooral een ordinaire bezuiniging), koestering van overspannen geraakte en van gemeentewege gekgemaakte mantelzorgers) plus uitvoering van niet spoedeisende operaties (heupen, knieën, schouders) en niet-medisch noodzakelijke en dus cosmetische ingrepen (borstvergrotingen, buikvetverwijderingen, neusverkleiningen en ooglidcorrecties).
Het gebeurde niet in die cruciale jaren van de eerste decade onzer dagen. Waaarom niet? Omdat Enschede (waar ook Oldenzaal onder ressorteert) een belachelijk groot ziekenhuis (MST) midden in de stad wilde (wat niks met goede zorg te maken had, maar alles met het redden van het centrumgebied op de kop van de Boulevard, juist ten kóste van de zorg en de bereikbaarheid) en omdat Almelo en Hengelo (samen ZGT) van de weersomstuit eveneens zo nodig een ziekenhuis moesten hebben, natuurlijk ook met restaurants, winkels, reisbureaus, thuiszorgaanbiedrers en overige dienstverleners. Dáár liep het op stuk. Vooral ook doordat MST en ZGT (van die ziekmakende grootverdiennamen) werden geleid door de zonnekoningen Schmitz en Kingma (what's in a name?).
Dat het er niet is gekomen, dat academisch topklinisch ziekenhuis in Twente, is dus puur te wijten aan belangenstrijd, vérplasspelletjes en eigendunk. Het gevolg is dat de ziekenhuizen door elk afzonderlijk meer te bouwen en groter te worden dan nodig samen nu zo'n veertig miljoen moeten bezuinigen. Op voetvolkpersoneel, de directe zorg dus. De topsalarissen blijven intact, de verbouwingen zullen wel doorgaan. Dat is de biotoop van het hoogpoligtapijtdenken, dat men ook in de zorverzekeraarsbranche en bankenpenose tegenkomt. Ons soort mensen bestuurt, hun soort mensen ligt ziek op bed.
En verder regeert de even voorspelbare als spastische reflexpolitiek nog steeds in de regio Twente, getuige de aanstaande acties van hond in de pot-bestuurders voor het behoud van alle specialismes in alle ziekenhuizen. Denk eens Twents, zou je ze beter willen maken, denk Twents, zelfs als je vasthoudt aan al die heiligverklaarde grenzen tussen al die stadjes, dorpen en negorijen die allemaal menen er een eigen gemeentebestuur op na te moeten houden. Ongeneeslijk naar moet worden gevreesd.