de Republiek, festivaldrift in alsof-democratie schreeuwt om maatvoering
Heerlijk positief, een Twents en een Overijsels festival van de democratie, maar ook heerlijk naïef. Alsof festival en democratie inwisselbaar dan wel aanvullend zijn. Alsof ze bij elkaar horen. Weg met de saaie stemmingen, voorafgegaan door ingewikkelde afwegingen en coalities; wereldbeschouwing en stadsoverdenking zijn zo van de vorige eeuw, om over zoiets ouderwets als principe en uitruiling nog maar te zwijgen. We leven in een nieuwe tijd, elke politicus een Jessias, elke Jorisdriepinter een Klavertjevier. Nieuwe Democratie!
De festivals die dit weekend in Enschede/Twente en Zwolle/Overijssel plaatsgrijpen verdienen niettemin lof, omdat de organisatoren - mag met een beetje goede wil worden aangenomen - waarachtig proberen die democratie te vernieuwen en de groeiende kloof tussen burger en bestuur te dichten, of althans te verkleinen. Het is echter een gotspe ook maar te denken dat het lokken van meneren en mevrouwen en hun kinderen iets verandert. De gewone man en vrouw komt niet, uit pure desinteresse of regelrechte afkeer.
En daar zit het grote probleem, dat je niet ombuigt met kraampjes vol ronkend politiek ideeëngoed, met bijdragen van de Universiteit of de Hogeschool, met hier een voorstellinkje, links een informatief praatje, rechts gratis koffie voor de belangstellende burger en in het blikveld een ballenbak waar de kinderen zich nog een beetje vermaken en voor ravotters een springkussen als zoenoffer. Het is net echt, de alsof-democratie.
Want het blijft toch 'ons soort mensen', wat je 'óók ziet als in de aanloop naar verkiezingen vooral kandidaat-raadsleden met ballonnen, plakplaatjes, aanstekers en folders leuren. Daar kan een beetje diftar-gemeente nog een aardig milieueiland én de gemeentekas mee vullen. Verder sjokt steevast de vaste hofhouding er rond, zeg maar de politieke groupies, partijtijgers, onder wie bestuurders, plus een enkele voorzitter van een amateurclub of een wijkvereniging en een verdoolde jongere die gescout is als belofte voor de toekomst.
Bij mooi weer (nee, het zit dit weekend niet mee, maar geluk laat zich niet organiseren) kan het natuurlijk reuze gezellig zijn, zo'n festival, maar ook dan geldt nog steeds: voor peper in de kont van de democratie en is warempel meer nodig dan armzalige imitaties van de Zwarte Cross in Roombeek en Lowlands aan de Luttenbergerstraat.
Het geheim van de smid zit hem in de verhitting en de verkoeling, in het aantrekken en afstoten, in YoYo Ma en Isaac Stern tijdens het Concert voor Orkest, Viool en Cello van Brahms. Omgezet naar democratische vernieuwing betekent het vergroten waar het moet en verkleinen waar het kan, Overijssel is met Gelderland een Landsdeel. Formaliseer dat dan, met de in de Hof van Twente (Heeckeren) woonachtige commissaris des konings Bijleveld als roerganger, tenzij Buma haar nodig heeft in het kabinet. Dan wordt het commissaris Dijksma van Landsdeel Oost. Dat is toch net iets hoger dan burgemeester van Nijmegen. Voor de insiders: wie het laatst Brult is niet altijd Bruls. Bijleveld heeft de Provinciale Staten niet willen beloven haar huidige tweede termijn in Overijssel uit te dienen. Ze was behalve lid van de Tweede Kamer al eens staatssecretaris, maar nog nooit minister, ze kent iedereen die er in Den Haag toe doet én staat op meer dan excellente voet met de Kroon, die haar - formeel - zou moeten benoemen.
In de regio Twente is opschaling harde noodzaak, maar de vorming van één gemeente heeft, ofschoon onafwendbaar, meer tijd nodig en dat proces zou dé bestuurlijke uitdaging van de komende vier jaar moeten worden. Gekoppeld aan één grond- en geldbeleid op het niveau van de regio die één gemeente zal worden dient de teruglegging van verantwoordelijkheden, op het niveau van stadsdeel, wijk, buurt of straat plaats te vinden. Neem mensen serieus en laat ze hun eigen democratie vormgeven. Stimuleer en tolereer experimenten, koester (ook) de mislukkingen. Schaf regels af, laat instanties, verenigingen en buurten organiseren en ondernemen. De gemeenteraad heeft budgetrecht en een zo klein mogelijk toetsingskader, maar inhoudelijk weinig te zeggen. Op is op, dat weet elke burger, en anders komt'ie er wel achter.
Kortom, elke straathoek zijn eigen Festival van de Democratie