de Republiek: overheid en burger zitten elkaar op de afvalberg dwars
TWENTE - De overheid en de burgerij houden elkaar in de wurggreep. Ze zitten elkaar in de weg en zijn alleen nog bij elkaar omdat ze tot elkaar zijn veroordeeld door duizenden draadjes en eigenbelangetjes. Wie zouden al die politici en ambtenaren anders een reden van bestaan geven en op wie zouden al die burgers anders moeten schelden? Het gevolg is dat de overbodigheid en de dwangmatigheid alleen maar toenemen. Diep in hun hart weten bestuurders én bestuurden ook wel dat ze elkaars volgevreten ontevredenheid alibi zijn om te doen wat ze doen. De symptoomdemocratie en het reflexgedrag.
Een ruftend voorbeeld is wat zich momenteel bij de afvalinzameling afspeelt. In veel Twentse gemeenten, voorop de steden Almelo, Enschede en Hengelo, bedenkt de overheid, zoals altijd gevoelig voor wanen van dagen en verleidingen van na-aperijen, een ingewikkeld stelsel van regels. De ijzeren vuilnisemmer van vroeger, met zo'n klepdeksel, staat in het historisch museum en daarvoor in de plaats kwam de container.
Vervolgens viel niet te ontkomen aan de verfijning van het inzamelsysteem met containers in alle soorten, kleuren en maten, voor van dittum en van dattum, onder en boven de grond, benevens plasticzakken. Het kan de overheid niet moeilijk genoeg. In veel van deze containers zit elektronica om – ook volgens de hedendaagse mores van van de kafkaëske overheid – te controleren of de burger zich wel voegt in het systeem, zich aan de regeltjes houdt om hem/haar bij verzaking van burgerplicht te straffen met boetes. Ook worden hoeveelheden gemeten, waarmee een ingenieus stelsel van gedifferentieerde tarieven (diftar) is gekoppeld. De gemeenten verkopen de hele bureaucratie aan de burger als fris en fair, want je betaalt naar het aanbod, het principe van ‘de vervuiler betaalt’ en ‘de afvalscheider beloond’.
Op hun beurt hebben burgers, bij wat de overheid ook maar bedenkt, de neiging mogelijkheden te zoeken ‘die zakkenvullende politici’ en ‘die machtsbeluste ambtenaren’ de loef af te steken door inventiever te zijn dan ‘hun van de gemeente’, nóg slimmer te zijn, zeker in de Twentse betekenis van het woord. En dus rijden ze met achterbakken en imperialen vol troep naar buitengebieden, soms in buurgemeenten, om sloten greppels te dempen met afgedankt meubilair, beddengoed, koelkasten en volle vuilniszakken. Ook wordt elke container vervuild met afval dat er niet in mag. En rondom milieueilanden (ook zo’n term van dienstkloppers) komt van alles aan straat te staan. Niet alleen buitengebieden worden dumpplaatsen, ook binnensteden. De openbare ruimte versmeert. Verder zijn flatbewoners (stinkende afvalgalerijen) en mindervaliden (onbereikbare inzamelplekken) mooi in de aap gelogeerd.
De overheid beleert en bedisselt de burger en de burger bedondert de overheid; de samenleving stinkt. Er wordt in gemeentehuizen en tijdens intergemeentelijke overleggen domweg te veel uitgebroed, ingesnoerd, voorgekookt en nagebauwd. De uitdijende overheid (ambtenaren, denktanks, bureaus) haalt haar hart op De burger krijgt het eraan en ziet wéér een aanleiding ‘hun van de gemeente’ de huid vol te schelden, want die ambtenaren zitten er natuurlijk om zichzelf te verrijken van ons geld. Ofniedan!
Het zou goed zijn indien de gemeente weer sec één of twee keer per week de afvalinzameling uitvoert, dat de burger trouw van zin de vuilnisemmer op zijn eigen stoepje aan de straat zet, en dat een vuiltruck en met menskracht en hydrauliekmechaniek de prut ophaalt, en laat op wijkniveau ook de schillenboer vermomd als gft-expert terugkeren. Voor groot spul komen op afspraak speciale ophalers. De gemeentereiniging als kerntaak. En dus niet als verdienmodel. Voor de burger is er in die constructie nauwelijks aanleiding illegaal te storten of met afval te sjoelen. De gemeente heft in haar belastingdomein elk jaar een kostendekkende afvalstoffenheffing. En die kan drastisch omlaag omdat de Twentse gemeenten vanaf 2019 acht miljoen extra dividend van Twence krijgen. Ze hebben immers besloten die acht miljoen per jaar niet langer voor het gezamenlijk belang aan te wenden, maar voor het eigenbelang, pardon, burgerbelang, teneinde dit geld te gebruiken om de afvalstoffenheffing te verlagen. Belofte maakt schuld, al is de overheid geneigd zich daar met haar neiging tot uitdijing niet aan te houden, want bedenkt telkens iets nieuws (terwijl ze juist veel minder stukken beter zou moeten doen), wat dan weer koren is op de molen van de notoir boze burger. Wurgreep als tredmolen.