de Republiek: van regeren op de waakvlam word je warm noch koud
TWENTE - Je kunt je in gemoede afvragen of het erg is als er een poos niet wordt geregeerd. Want weinigen kunnen aangeven wat er in dit land zonder missionair kabinet misgaat. Al gauw vallen de woorden democratie en controle, maar vergeten wordt dat er juist zodra er weer wordt geregeerd van het eerste te weinig is en van het tweede te veel. Democratie veronderstelt namelijk fysieke leefruimte en geestelijke ademtocht, waar een steeds groter tekort aan is. Controle is niet per definitie verkeerd, want de ene mens is de andere een wolf, maar lijkt ondertussen verworden tot morele bemoeizucht en abjecte bemoeizorg.
Het land wordt al bijna een jaar niet geregeerd (wegens verkiezingscongressen, verkiezingslijsten, verkiezingsresultaten, verkiezingsinterpretaties en uiteindelijk verkiezingsnaweeën, ook wel formatieonderhandelingen genoemd) en eigenlijk is zo’n sabbatical eerder een genot dan een gemis. De stelling van de week, beste kiezers, luidt dat de democratie (voor de burger) en de controle (van de macht) een permanente formatie vereisen. Dit betekent de facto principieel een minderheidskabinet.
Probeer niet angstvallig het eens te worden over voltooid leven of over migratielimiet, maar voer het debat erover in de Tweede Kamer, op het scherpst van de snede en vorm per gelegenheid coalities. Op die manier hoeven partijen elkaar niet vast te pinnen op verlichtingsdogmatiek, geloofsijver of belangenbehartiging, vindt er geen uitruil plaats van hypotheekrenteaftrek en asielzoekerspopulatie, om maar wat te noemen, en worden zorgbehoevende ouderen niet langer uitgespeeld tegen loonsverhoging vragende leraren. Als je het beschavingsideaal van goedverzorgde ouderen en goedbetaalde leraren beide fatsoenlijk vindt en je die groepen niet tegen elkaar wilt uitspelen, dan verhoog je de belastingen.
Op lokaal niveau mag dat nog niet, of zeer beperkt (afvalinzameling en onroerend goed), terwijl het zo voor de hand ligt: een financieel instrumentarium. Los daarvan is ook op gemeentelijk niveau de vraag relevant wat het democratisch functioneren van het bestuur voorstelt. Is de politiek voor bestuurders of voor bestuurden? Er wordt nu al een week of zes niet vergaderd tussen de kopieerkotten in de praatpaleizen, vanwege het zomerreces, en wie heeft er iets van gemerkt? De vraag stellen is hem beantwoorden.
Volgende maand komt de plaatselijke politiek weer op gang, elke week fractievergaderingen, bijspijkersessies, al dan niet besloten informatierondes, commissiebijeenkomsten, raadsvergaderingen en steeds meer intergemeentelijke (bovenlokale) masseerkameroverleggen. Geen burger die er iets van merkt, al ervaart die burger wel de effecten van de zandzakzucht en tutteltucht. Als de democratie en de controle aan de inwoners van de gemeente (en op een nóg abstracter en verbureaucratiseerder niveau de inwoners van de regio) voorbijgaan of - erger nog - als ze er alleen maar last van ondervinden, hebben ze doel noch zin. Democratie vereist betrokkenheid, controle vereist tweerichtingsverkeer. Misschien valt te overwegen niet eens per jaar het politieke bestel zes weken stop te zetten, maar er eens in de zes weken een hedendaags democratisch feest van te maken. D'R OP!