Verhaal zoonder taal
Het Verhaal van Twente is een gezamenlijk project van De Museumfabriek en Oyfo Techniekmuseum um de geschiedenis en tookomst van Twente te vertellen. Det geet geburen duur beleavenissen en dinge dee nooit earder in ’n kiekerd hebt estoan. Volgens een website van het Rijksmuseum Twenthe is het verhaal van Twente natuurljik nit statisch, want der is altied reuring en veraandering in oonze contreajen.
Publiekshistoricus Marco Krijnsen van de Overijsselacademie hef “Het verhaal van Twente” kort en beundig op-eschrewen. Det was ook de opdracht en hee hef det good edoan. Nen heeln puzzel um alle plaatsen in Twente geleufweardig an bod te loaten kommen. Vanzelf is ‘t van belang de-j good oonderstreept det Twente as gebeed biej mekoar heurt en de leu dit ook zo veult. Vanoet het verleden maakt Krijnsen dee oonderlinge verbaanden good dudelijk.
Oldenzaal as koarkelijk centrum in de middeleeuwen geet ‘t oawer. De waterweagen Regge, Dinkel en Twickelervaart. De haandelsweagen oawer laand en ‘t spoer. De textiel netuurlijk. Hee neumt verestig volksgebroeken as poasveuren en mirreweenterhoorns. En zelfs Ko van Deinse en het Twentse volkslied op de wieze van een Duuts beerversje en de Twente-vlagge met peard de-w leend hebt van Westfalen.
Eén dinge leas ik nit. Viej kuijert oawer de identiteit van Twente. Biej haandel en bedriewigheid zegge viej zelfs det Twente van oolds stoark verbeunden is met de greansstrekke woer de leu hoaste ‘t zelfde kuijert. Mear taal as identiteitsdreager steet nergens. Ook nit det het Nedersaksisch anjager en smearmiddel wes van de economische ontwikkeling, juust duur en vuur het hele Nedersaksische taalgebied.
Dialectgoeroe Harrie Scholtmeijer van de Overijsselacademie hef in zin niejste book “Waar onze taal weg komt” oet de deuke doan hoe det zit met de “Westfaalse expansie”: een haandel vanoet Westfalen kon zik opnemmen umdet de haandelsleu mekoar konn verstoan. Het Nedersaksisch was de lingua franca van de Hanze. In kleaner verbaand in Tweante woarkt det nog zo.
Der zeent allemoale foele conclusies te trekken oawer dit gat in Het verhaal van Twente. Het gebuurt ook nog te vake. Viej hebt ‘t oawer het Twentse volkslied en det dit roonkende leed in het Hollaands is eschrewen verwoondert oons eagenlijk nooit. Ook nit de-w dit op de basisscholen in het Hollaands hebt an-eleard. In elk geval goa-w as al te bescheaiden Twentse leu nog altied heel todderig umme met een weardig communicatiemiddel as oonze taal én wat dit vuur Twente hef betekend.
Harrie Scholtmeijer en Marco Krijnsen zit mét mekoar op de Overijsselacademie. Tien minuutn met mekoar kuijern is genog um dit of te stemmen. Ik hoolde ’t er op det Marco Krijnsen het hef vot-eloaten um de startnota kort en beundig te hoolden. Want vergetten of met hen-slatern raakt de geleufweardigheid van Het verhaal van Twente.
TEKST GERRIT DANNENBERG