Grötste tegenstaanders
Biej de start van disse dialectmoand meart gaf dialectoloog dr. Harrie Scholtmeijer oet Vollenhove ne mooie leazing in Riessen. In ’t Koetshoes van kasteel ’n Oostrof spreuk hee oawer het thema “Waar onze taal weg komt”, wat ook een titel is van het book det-e schrewen hef.
Scholtmeijer sprek met gezag oawer de dialecten. Gin romantisch genöal van “zo zegt wiej dat altied hier”, mear vuural de gröttere verbaanden van de taalontwikkelingen van alle tieden. Vot met het sprookje dat het woonderlijk mooie Vrezenvens zol kommen van de Frezen in ’t Venne. Volgens Scholtmeijer koomp ’t Vjens van het Westfaals det de leu in dizze contreajen ooit volop deden.
De ciefers dee ‘t Scholtmeijer neumt zeent dudelijk. Het geet dramatisch slecht met de dialecten. Ondaanks alle inspanningen dee streekttaalleefhebers doot. Nog gin 30 proceant van de leu dut oawerdag plat. Woerumme zollen ze ook? Zelfs al he-j een accent as Finkers, dan kö-j oe met het Hollaands prima redden. De wearelnd lig helemoals lös duur alle nieje media. En a-j al deankt det ’t in Freeslaand better geet umdat het vak Frees op het lesreuster steet, dan he’j ‘t stoomp mis. Ook het Frees hef last van stöadig slieten.
Scholtmeijer zut ook lechtpeunten. Duur de alle neje communicatiemiddeln is der nog nooit zo völle plat eschrewen as teegnswoordig. Leu mailt en appt met mekoar in ’t plat. Het antal artiesten dee wat met plat doot is nog nooit zo groot ewes. Der is völle andacht voor de streektalen. De leu begriept ook alverdan better det ’t echte talen zeent. En Scholtmeijer lea oet de-j elke taal in oew umgeving tot oew twaalfde leavensjoar köant anlearen as oew moodertaal.
Ne echten eyeopener van Scholtemeijer veun ik wal det de grötste tegenstaanders van het plat de platsprekkers zelf zeent. En dan vuural de leu dee der zelf noadelen van hebt ehad. Want dee zeent ‘r. Ze schaamden zich vuur ’t accent of vuur bepoalde oetdrukkingen in het Hollaands det ze deedn. Ze hadden vrooger gin keuze. Tjea, dan is ’t ook nit gek da-j met oew eagen noazaten en met een hoond mooi Hollaands doot.
Mear a-w weet hoe ’t woarkt, wat is der dan op teegn um alle leu tot een joar of 12 de kaans te gewen um zélf te kiezen. Loat ze kennis maken met de taal van de strekke woer ze wont. Dan köant oetmaken wat ze der met doot. Kan miej nit vuurstellen da-j zonne keuzemeugelijkheaid weaigert.
Scholtmeijer gef oons met dramatisch slechte proceanten toch nog hoppe.
TEKST: Gerrit Dannenberg