Overigens CCXI

Als me wordt gevraagd waar ik thuis ben, dan zeg ik thuis, ook nu mijn thuis veranderd is. Toch kan ik niet zeggen dat ik de Europese provincie die Nederland heet mijn vaderland voel. Ik heb nooit iets gehad met die Willem van Oranje. De enige Willem bij wie ik een Oranjegevoel heb gehad was Willem van Hanegem, ik koester bij voorkeur de kromme dingen in het  leven. Filips de Tweede zal ook zijn nukken hebben gehad, maar hij had iets van grandeur, van ijverzucht en grootheid in zijn donder, wat die slapjurken en hansworsten van Oranje nooit heben gekend.

Als ik me ooit ergens bewust ben geweest van mijn herkomst en toekomst dan in Spanje en Rusland. Daar stroomde mijn bloed sneller, klopte mijn hart heviger en proefde ik de geschiedenis sterker. En dan vooral in Andalusië en in Oezbekistan, meer specifiek in Samarkand en Cadiz. Het ademt ook iets eenzaams. Er zwemen flarden van de Sefardim. Het is dat ik niet in vorige levens geloof, anders zou ik zweren daar vandaan te komen. Huis en haard, wieg en graf, thuis zijn, ook al kan je je ook daar verlaten voelen. Er is geen ander huis dan je hoofd, daar waar je geest waait.

In de Sinaï-woestijnen is mij liggend in het warme zand in een broeierige nacht onder een hemel met duizenden sterren verteld dat als je moeder en van haar de moeder een jodin is je een jood bent. Ik heb het gehoord van twee pachtige jodinnen, vlakbij de brandende braambossen, die toen net waren opgehouden te branden. Ik voel me sindsdien, dankzij Esther en Rebecca, overal thuis waar verhalen worden verteld van herkomst en toekomst, van de verlatenheid van de diaspora en de wetenschap van de Poerim tot de Chanoeka - en je huis, ach ja, dat staat daar waar je nu bent.