Grötste offer
Woorden doen ertoe, zegge wiej in ’t Hollaands. In ’t plat zo-w miskien zeggen: wöarde doot wat. Mer wöarde mu-j nooit oet zin verbaand haaln. Wille wiej écht begriepn wat ze betekent, dan mu-w weetn in watvonne umgeving en tied ze zeent eschreven. Kiekt ’s noar de volksleedern. Dichtste biej de dure het Tweantse volksleed. A-j earlke zeent: roonkende teksen oawer oonze mooie contreajen, Twickel det greuts de toorns boawen ‘t ekenloof oetstek, goold-golvende rogge op de essen en nearige Tweantse leu dee ’t ginnen dag oawersloat met hard woarken.
Dizze herdenkingsdage steund het striedlustige “Merck toch hoe sterck” van Valerius nog wal ‘s op de programma’s van de bevrijdingsconcerten. Stoere wöarde oaver de gevechten in ’n Tachtigjoarigen Oorlog. Het blood sputtert alle kaanten op en de kanonnen doondert net ’t gin geeld kost. Mer wee weet van de Spanjaarden as Spinola en Don Velasco en woerumme ze zo neumd wordt? En det “Bergen op Zoom ’s lands boom trouwelijk heeft doen bewaren”, geet neet oaver nen ekenboom, mear oaver ‘n Nederlaandsen “bodem”.
Ook zonne vrömde oetsproak is det oonze soldoaten in een lesten oorlog “hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid”. Joa, ze zeent ummekömmen. Vuur wat ze deden kö-w nooit daankboar genog wean. Mear hébt ze det zelf indertied zo ook beleafd? Ze nömmen grote risico’s. Mear as ze vuuroet hadn eweetn det ze der neet leavendig oet zollen kommen, hadden ze ’t dan nóg edoan? Ik bedoele det neet minachtend, want ik wazze zeker zonnen held neet ewes. ’n Bekeanden verzetsman Roelf Wolterink oet Riessen he-k het wal ’s evroagn. “Woerumme dee-j zukke gevoarlijke dinge?” En dan zear-e zoonder flantuten: “De Duutsers hadn oew laand of-enömmen en det heurt nit. A-j joonk zeent dan wi-j doar wat an doon. En dan doo-j det.”
Viej mangt de inzet van al dee soldoaten en verzetsleu neet ofdoon as zin an avontuur of verkeerd heeldendom. Ze deedn ’t! Doarumme ma-w non zegn en schriewen wa-w weelt. Mear maakt ‘r gin vaalse romantiek van as in de volksleedern van ’n Tachtigjoarigen Oorlog. Ik zir ook aaltied höarig vuur dee fleenke taal van dee kearls in strakke leagerpäkke. Loa-w der vuural an deanken det nen oorlog nooit romantisch is, mear aaltied groewelijk. Het breg het slechtste in de leu noar boawen hen.
Weant nuchter: al dee jongs en meakns van ‘t verzet warren echt nooit van plan um eur leaven te geven vuur aandermans vriejheaid. Ze deden het um der juust zélf ook leavendig oet te kommen! Genieten van een leaven in vriejheaid is jums het meuiste wat ‘r is. De verzetsleu en de soldoaten mu-w vuural earen um ’t gevoarlijke woark.
TEKST: GERRIT DANNENBERG