Kersttriptiek III, de verhalen blijven, soms tegen beter weten in

Het zit er weer zo ongeveer op, herfst en kerst.

De kersttijd valt te missen als kiespijn, want is een periode waarin de sprookjesachtige sfeer van de symboliek de werkelijkheid van de waanzin naar de achtergrond duwt. Voor een paar uur dient dit misschien de lieve vrede, maar uiteindelijk kun je beter de waarheid aanvaarden dan in de leugen geloven, en die is uiteindelijk nog veel mooier ook.

De herfst is het jaargetijde van het mooiste licht, de kleurenpracht van het bederf, maar zelfs die mag niet eeuwig duren, want als er niks eindigt, kan er ook niets beginnen. De dood is een wezenlijk deel van het leven. Zonder afsterving geen vernieuwing.

Voor de eeuwigheid zijn slechts de verhalen. Teerkost voor de ziel. Even weg uit de derrie en de sleur met een mooi verhaal, in het café, in een boek, in een kerk. Kerst voorziet in de behoefte aan ontsnapping. Een mooi verhaal over de geboorte van een kind. De zoon van God, ook dat nog, in een stal, want ver voor de woningwet. Het verhaal werd vele malen verteld alvorens het in meerdere boeken, naderhand de evangeliën genoemd, werd opgetekend. En dat het niet kan, van die onbevlekte ontvangenis en zo, dat deed noch doet ter zake.

Het staat elkeen vrij erin te geloven, net zoals in het wandelen over een meer, het laten lopen van de verlamden, het destilleren van water in wijn, dat mag allemaal, maar dwing anderen niet het voor waar aan te nemen, tegen elke prijs. Er is en wordt al genoeg gemoord om een gelijk op te leggen, niet zelden met bot geweld, religieus fundamentalisme. In de eerste drie eeuwen van het tweede millennium mobiliseerden leiders van christelijke gelovigen kruistochten (religieus geïnspireerde militaire operaties) om het heilige land te heroveren op de islamieten. Wat nu IS heet was toen CS, in al zijn godebevolen moordzucht.

Het doet niks af aan de kracht die mensen uit een geloof kunnen putten louter door de verhalen van Jezus’ leven en werken te blijven vertellen, maar het is beter erdoor geïnspireerd te worden dan er wettisch in te geloven. Het blijft mensenwerk, al dat schrijven en vertellen en doorvertellen van verhalen. En dat dan ook nog op papierrollen, want internet bestond nog niet. In de mix van orale en schriftelijke overlevering gaat er wel eens wat mis. Zo is het vreemd dat volgens de chroniqueurs van Jezus’ bestaan hij in elk geval vóór zes voor Christus moet zijn geboren. Toen overleed namelijk koning Herodes van Judea, voor wie de timmerman en zijn 'maagd’ me hun 'kindeken' per ezel naar het faraoëske Egypte vluchtten.

Bovendien gaat kerst in wezen niet over geboorte, maar over zingeving, want bij de geboorte begint het afsterven. In de christelijke traditie is het paasfeest in al zijn wreedaardigheid (de gekruisigde Jezus) veel belangrijker dan het kerstfeest, want dan - er is veel geloof nodig - staat de gestorven Messias op, om nadat hij zich links en rechts nog heeft laten zien (gaten in handen en voeten) op te varen  ten hemel. Wie in hem gelooft mag na de dood bij hem komen zitten om eeuwig te leven. Zo wordt verteld, verhaald en hernieuwd.

Een ongelooflijk ingenieus verhaal. Kerst leidt tot Kruis leidt tot Kring. Het gaat om het verhaal. Om de cyclus der dingen. Dat tegenslag ('Eli eli lama sabachtani') zal leiden tot voorspoed ('Maranatha'). Na elke herfst een nieuwe lente, een nieuw geluid.

Verhalen geven moed, nieuwsgierigheid, vrijheid, zonder angst voor het onbekende, de trots en de schaamte voorbij.

En dan… is er altijd een verhaal. Dat moet verteld blijven worden. Wij leven van de verhalen die we elkaar vertellen, van idealen, principes, hoop, geloof en liefde - ook tegen beter weten in. Alles blijft, zoals de titel van een machtig gedicht van wijlen Gerrit Komrij luidt, ook na het ongelooflijke verscheiden.

Daar stond een muur die ik heb aangeraakt.
De muur werd afgebroken. Van het puin
werd verderop een fundament gemaakt.
Ik plantte een fruitboom in mijn oude tuin.

Die werd geasfalteerd. Vijf meter diep
Houdt zich een wortelstronk nog grommend koest.
Vijf eeuwen lang desnoods. De Spaanse griep
Landt ooit op Mars omdat ik heb gehoest.

Er was een vriend aan wie ik heb geschreven,
Een rots waar ik mijn naam in heb gekerfd.
Je bent een deel van alles bij je leven
En alles blijft bestaan wanneer je sterft.

uit de bundel Luchtspiegelingen