de REPUBLIEK: Eerenberg wethouder, minister of de ambtsketen
Enschede/Losser - Het raadslid Van Essen uit Losser is het Twentse wapen van D66 bij de Tweede Kamer-verkiezingen volgend jaar maart. De jonge (25-jarige) fractievoorzitter van de lokale afdeling staat op een dertigste plaats, maar bij eventuele regeringsverantwoordelijkheid na de Tweede heeft politiek leider Pechtold nog een belangrijke Twentse troef: de 32-jarige wethouder Eerenberg van Enschede. Net als zijn Amsterdamse collega-wethouder Ollongren wordt hij ministeriabel geacht. Ollongren en Eerenberg gelden als de grootste externe kanshebbers als D66 mee mag doen bij de formatie van een nieuw kabinet. Ze moeten alleen wel willen. Eerenberg heeft meer pijlen op de boog: het ministerschap wenkt, topwethouder in Enschede blijven kan ook en dan is er nog iets anders... waarover straks meer. Alles op zijn tijd.
Van Essen denkt met voorkeurstemmen rechtstreeks te kunnen worden gekozen. Hij moet zoveel mogelijk D66-kiezers (en lieden die bereid zijn dat te worden) zien te bewegen op hem te stemmen. Dan kan hij voldoende scoren om voldoende voorkeursstemmen te vergaren, want dertig zetels lijkt te hoog gegrepen in versplinterd Nederland. Bijkomend voordeel is dat Van Essen aldus bijdraagt aan het hogere doel: D66 in het kabinet Rutte II. Hij is er vermoedelijk te ijdel voor, maar Pechtold zou moeten besluiten Ollengren naar voren te schuiven als kandidaat- vicepremier. Kan hij zelf mooi burgemeester van Den Haag worden, zijn diepste wens. Rutte ligt niet dwars met Ollengren als vice-premier. Ze was voor Amsterdam haar riep al secretaris-generaal op het departement van Algemene Zaken en de belangrijkste adviseur van Rutte.
Ollengren en Eerenberg hebben veel gemeen; ze stonden in het voorjaar van 2014 na de gemeenteraadsverkiezingen aan de basis van een coalitie met D66 in Amsterdam respectievelijk Enschede. D66 won in meer gemeenten, maar de bestorming en de verovering van de hoofdstad van de natie en de grootste stad van de CDA-provincie Overijssel spraken zeer tot de verbeelding in kampement Pechtold, mede vanwege de geslaagde missie van Ollengren en Eerenberg de eeuwige PvdA-wethouders te weren en door stevig en strategisch te onderhandelen de sociaaldemocratische machtsbestuurders een lesje te leren. Het leidde ertoe dat D66 in Amsterdam met de VVD samenspande, waarbij de coöperatieve SP werd verkozen tot ‘Dritte im Bunde’. Dat was in Enschede een stap te ver, hier werd de verstoting van de PvdA (topprioriteit één) opgelost met het aan boord houden VVD, BBE en CDA en het binnenhalen van de ChristenUnie; aldus ontstond bij het Ei van Ko het monsterverbond van liberalen, lokalen en christelijken. Eerenberg is de architect van deze vrijzinnig-conservatieve coalitie in Enschede.
Net als Ollengren geldt Eerenberg als een snelle denker en een kundig strateeg; beiden zijn locoburgemeester, hebben centrumzeggenschap, zitten beleidsmatig en inhoudelijk dicht op de stedelijke media (in Enschede de bewierookte ‘Newsroom’ van dagblad en omroep) en zetten nadrukkelijk hun stempel op de politiek-inhoudelijke keuzes die worden gemaakt, kijken overal mee en sturen bij waar ze dat nodig vinden.
Het voordeel van Eerenberg is dat hij bij de verdeling van ministerposten en staatssecretariaten overal voor gevraagd kan worden. Hij is namelijk op elk dossier inzetbaar, zijn enige valkuil lijkt de neiging tot wijsneuzigheid en hoogmoedigheid te zijn. Hij etaleert in Enschede na ruim twee jaar regeren kennis en kunde, maar heeft ook een hang naar ongeduld met wie het niet willen of niet kunnen begrijpen. Dat kan in de Haagse slangenkuil als een boemerang werken. Een beetje wat staatssecretaris Wiebes (ook een Amsterdamse ex-wethouder die als groot talent geldt) momenteel in belastingzaken overkomt'; de bureaucratie en de vijfde colonne.
Eerenberg is in het stadhuis te Enschede iedereen de baas. Wie in de weg staat moet wijken, om te beginnen voormalig frontman Westerbeek die D66 in Enschede grootmaakte, want onder zijn leiding als fractievoorzitter en lijsttrekker haalde D66 in 2014 de huidige zeven zetels en werd de partij de grootste van de stad. Hij bleek de zaaier die na machinaties en machtsspelletjes het binnenhalen van de oogst aan een ander moest overlaten, aan Eerenberg.
Overigens moet worden gezegd dat Westerbeek intellectueel, strategisch en slim in de beide betekenissen des woords niet tegen Eerenberg kan opboksen. In dat licht is het begrijpelijk en achteraf ook verstandig dat de nieuwe fractie van D66 te Enschede in 2014 voor wethouder Eerenberg koos en niet voor wethouder Westerbeek.
Na anderhalf jaar wethouderschap werd Eeerenberg door het overheidsmagazine 'Binnenlands Bestuur' uitgeroepen tot ‘Beste Jonge Lokale Bestuurder’ vanwege zijn 'heldere en transparante manier van communiceren en de snelheid waarmee hij geschilpunten uit een dossier haalt'.
In een kleine kring rondom Pechtold geldt Eerenberg als een ‘high-potential’ van D66. Het is aan Eerenberg om al dan niet toe te happen als de partij bij een kabinetsformatie een dringend beroep op hem doet. Er zijn drie redenen denkbaar voor Eerenberg om de drinkbeker der begeerte in elk geval volgend voorjaar nog aan zich voorbij te laten gaan.
Twee daarvan: eerstens de vrees voor het Wiebes-effect (goed in de stad kan glad in Den Haag zijn) en tweedens het gevoel nog niet weg te kunnen (ik moet het karwei in Enschede klaren). Beide argumenten zullen vermoedelijk niet de doorslag geven. Onder het motto ‘Ik ben Wiebes niet’ en ‘Westerbeek kan mijn karwei wel afmaken’ blijft er nog één reden over om voor de Haagse eer te bedanken: het burgemeesterschap van Hilversum.
Eerenberg is geboren in Hilversum en die stad trekt hem hevig, want is behalve geboortestad ook mediastad (de nationale ‘Newsroom’ zeg maar) met linken naar Amsterdam en Den Haag. De huidige burgemeester Broertjes wil en krijgt van de gemeenteraad per juli volgend jaar vermoedelijk een tweede periode, de fractievoorzitters en commissaris des konings Remkes van Noord-Holland hebben er vorige week over beraadslaagd. Het punt is hoe lang de 64-jarige Broertjes aanblijft. Hij mag tot zijn zeventigste burgemeesteren, maar de vraag is of hij die periode wil volmaken.
En de vraag is ook hoe lang Eerenberg wil wachten. Laat eerst Pechtold maar ruimte maken in de partij door burgemeester Van Aartsen van Den Haag op te volgen. Voor ze het weten zijn Eerenberg en Ollengren dan de partijleiders van D66. En kan Van Essen wellicht iets in en/of voor Enschede gaan doen, Losser eraan toevoegen bijvoorbeeld.